W świecie edukacji językowej często pojawia się termin “świadomość kulturowa” (CA). Ale co to dokładnie oznacza i dlaczego jest ważne? Zagłębmy się w tę koncepcję i jej znaczenie dla osób uczących się języków obcych.
Wprowadzenie do świadomości kulturowej
Świadomość kulturowa zyskała popularność w edukacji, zwłaszcza w regionach anglojęzycznych, w latach 80. i 90. ubiegłego wieku. Nie chodzi tylko o języki; wynika to z szerszej zmiany w naukach humanistycznych i społecznych w kierunku uznania różnic kulturowych. Zmiana ta, często określana jako “zwrot kulturowy”, podkreśliła znaczenie zrozumienia i docenienia różnorodnych kultur, zarówno narodowych, etnicznych, społecznych, regionalnych, jak i instytucjonalnych.
Istota świadomości kulturowej
U podstaw świadomości kulturowej leży idea refleksyjności. Oznacza to uznanie, w jaki sposób wgląd w inne kultury kształtuje nasze rozumienie nas samych i naszej tożsamości. W edukacji świadomość kulturowa znajduje swoje miejsce w różnych przedmiotach, takich jak geografia, nauki społeczne i historia. Nie chodzi wyłącznie o znajomość faktów; chodzi o zrozumienie znaczenia różnic kulturowych i kontekstów historycznych.
Ewolucja świadomości kulturowej w nauczaniu języków obcych
Świadomość kulturowa zawsze była częścią nauczania języków, choć w sposób dorozumiany. Przed latami 80. nauczanie języków obejmowało elementy literatury i rzeczywiste konteksty z krajów docelowych. Jednak dopiero w późniejszych dziesięcioleciach nauczyciele zaczęli wyraźnie odnosić się do treści kulturowych wykraczających poza literaturę. Wraz ze wzrostem znaczenia komunikatywnego nauczania języka, potrzeba znaczących treści kulturowych stała się jeszcze bardziej widoczna.
Kluczowe tematy w świadomości kulturowej
Liczne tematy otaczają świadomość kulturową w nauce języków obcych:
- Rola refleksyjna: W jakim stopniu uczniowie powinni skupiać się na zrozumieniu własnej kultury w porównaniu z kulturą języka docelowego? Czy porównanie kultur jest niezbędne?
- Wymiar poznawczy i afektywny: Równoważenie aspektów poznawczych, takich jak wiedza i zrozumienie, z elementami afektywnymi, takimi jak postawy i uczucia.
- Koncentracja na treści: Jakie kwestie kulturowe i społeczne powinny być dla uczniów priorytetem? Czy wiedza faktograficzna jest ważniejsza niż zrozumienie relacji kulturowych?
- Świadomość historyczna: Znaczenie zrozumienia kontekstu historycznego, zarówno kraju docelowego, jak i własnego.
- Treści literackie: Czy świadomość kulturowa obejmuje dzieła literackie kultury docelowej?
- Perspektywa narodowa a wielokulturowa: Czy świadomość kulturowa powinna obejmować tylko tożsamość narodową lub etniczną, czy też powinna również obejmować perspektywę wielokulturową i transnarodową?
- Związek ze świadomością językową: W jaki sposób świadomość językowa przyczynia się do zrozumienia kulturowego?
- Kształcenie na odległość a zanurzenie: Czy świadomość kulturowa może być rozwijana wyłącznie poprzez naukę w klasie, czy też wymaga zanurzenia w kulturze docelowej?
Świadomość kulturowa i nauczanie języka
Świadomość kulturowa przeplata się ze świadomością językową w nauczaniu języków obcych. Modele takie jak Byrama podkreślają znaczenie nauki języka, zrozumienia kulturowego i doświadczeń kulturowych z pierwszej ręki.
Perspektywy teoretyczne
Różne perspektywy teoretyczne wpływają na dyskusje na temat świadomości kulturowej, począwszy od poglądów antropologicznych na temat reprezentacji kulturowych po dyskusje z zakresu psychologii społecznej na temat stereotypów i uprzedzeń.
Świadomość kulturowa a kompetencje międzykulturowe
Podczas gdy świadomość kulturowa koncentruje się na zrozumieniu wymiarów kulturowych w nauce języków obcych, kompetencje międzykulturowe obejmują umiejętności skutecznej komunikacji międzykulturowej. Ta ostatnia zyskała na znaczeniu, zwłaszcza w opracowywaniu kryteriów oceny.
Podsumowanie
Świadomość kulturowa jest czymś więcej niż tylko modnym hasłem w edukacji językowej; jest to podstawowy aspekt biegłego posługiwania się językiem. Rozumiejąc i doceniając różne kultury, uczniowie nie tylko doskonalą swoje umiejętności językowe, ale także poszerzają swój światopogląd oraz rozwijają empatię i szacunek dla innych. Jako nauczyciele języków obcych, wspieranie świadomości kulturowej jest niezbędne do tworzenia globalnie kompetentnych i wrażliwych kulturowo osób.
