Pamiętam dobrze moją pierwszą wizytę w Holandii. Podekscytowany, że wreszcie będę mógł poćwiczyć niderlandzki w praktyce, zacząłem rozmowę z kelnerem. Chciałem wyjaśnić, że spóźniłem się, bo rower mi się zepsuł. Ale nagle… zabrakło mi słowa „ponieważ”. Próbowałem sklecić zdanie bez tego jednego drobnego słówka i zrozumiałem, jak wielką rolę odgrywają spójniki w języku niderlandzkim.
W tym artykule pokażę ci, jak działają spójniki w języku niderlandzkim i jak poprawnie ich używać. Dowiesz się, jakie są rodzaje szyku zdania po spójnikach i poznasz najważniejsze z nich wraz z praktycznymi przykładami.
- Dlaczego spójniki są ważne?
- Jak tworzyć zdania ze spójnikami? Wszystko co musisz wiedzieć o szyku zdania w języku niderlandzkim
- Jak utworzyć szyk prosty w języku niderlandzkim, czyli spójniki współrzędne (en, maar, of, want)
- Jak utworzyć szyk przestawny w języku niderlandzkim, czyli “spójniki przestawne” (daarom, daarna, toch, dus, ander)
- Spójnik “of” – szczególny przypadek
- Jak utworzyć szyk końcowy w języku niderlandzkim, czyli spójniki podrzędne (omdat, dat, als)
- Jak używać spójników dwuczłonowych w języku niderlandzkim (ofwel … of, zowel … als, noch … noch)
- Opanuj spójniki w języku niderlandzkim z Taalhammerem!
Dlaczego spójniki są ważne?
Spójniki („voegwoorden”) to słowa, które łączą dwie części zdania lub dwa zdania w jedno złożone. Pomagają określić zależności między zdarzeniami: przyczynę, wynik, kontrast lub czas. W niderlandzkim od rodzaju spójnika zależy też szyk zdania.
Dzielimy spójniki na trzy główne grupy:
- spójniki współrzędne (np. en, maar, of),
- spójniki podrzędne (np. omdat, als, terwijl),
- spójniki dwuczłonowe (np. niet alleen … maar ook).
To, do której grupy należy dany spójnik, zależy od tego jak “współpracuje” z czasownikiem. W języku niderlandzkim dbanie o odpowiedni szyk zdania jest kluczowe do opanowania spójników. Wszystkiego na ten temat dowiesz się w dalszej części artykułu.
Jak tworzyć zdania ze spójnikami? Wszystko co musisz wiedzieć o szyku zdania w języku niderlandzkim
Język niderlandzki, podobnie jak niemiecki, ma dość jasno określone zasady dotyczące kolejności słów w zdaniu, szczególnie jeśli chodzi o miejsce czasownika. Dla osób uczących się niderlandzkiego może to być wyzwaniem, ale kiedy już poznasz podstawowe schematy – wszystko stanie się logiczne.
Podstawowa zasada, którą warto zapamiętać na początek:
👉 W zdaniach głównych czasownik stoi zawsze na drugim miejscu.
Przykład:
- Ik drink koffie. – Piję kawę.
- Vandaag werk ik thuis. – Dziś pracuję z domu.
Ale co się dzieje, gdy zaczynasz używać spójników i łączysz dwa zdania w jedno? Wtedy trzeba zastosować różne typy szyku – zależnie od rodzaju spójnika. W języku niderlandzkim wyróżniamy trzy główne struktury:
- szyk prosty (nevenschikkende voegwoorden) – np. en, of, maar, want
- szyk przestawny (bijwoordelijke voegwoorden) – np. daarom, daarna, toch
- szyk końcowy (onderschikkende voegwoorden) – np. omdat, dat, als
Zobacz na przykłady wszystkich trzech szyków:
| niderlandzki | polski | szyk |
|---|---|---|
| Ik hou van Judith, maar zij houdt niet van mij. | Lubię Judith, ale ona nie lubi mnie. | szyk prosty |
| Ik heb honger, daarom kook ik iets. | Jestem głodny, dlatego coś gotuję. | szyk przestawny |
| Hij leest veel boeken omdat hij literatuur studeert. | On czyta dużo książek, ponieważ studiuje literaturę. | szyk końcowy |
To, jaki szyk wystąpi po spójniku, zależy od jego rodzaju. I choć na początku może wydawać się to skomplikowane, wystarczy, że nauczysz się kilku podstawowych schematów, a szybko zaczniesz stosować je automatycznie.
W Taalhammerze wiemy, że sama teoria to za mało. Dlatego zamiast suchych reguł uczysz się u nas poprzez pełne zdania. To właśnie kontekst sprawia, że uczysz się szybciej i skuteczniej – dokładnie tak, jak robią to poligloci. Powtarzając naturalne struktury językowe, tworzysz w głowie gotowe wzorce, które możesz od razu wykorzystać w rozmowie.
Jeśli chcesz szybko opanować niderlandzkie spójniki i szyk zdania – zacznij od przykładów. A my przygotowaliśmy ich dla ciebie naprawdę sporo!
Jak utworzyć szyk prosty w języku niderlandzkim, czyli spójniki współrzędne (en, maar, of, want)
Spójniki współrzędne łączą dwa zdania lub wyrażenia na równym poziomie – czyli takie, które mają taką samą wagę w zdaniu. Spójniki te nie zmieniają szyku zdania. Po nich czasownik pozostaje na drugim miejscu, od razu po podmiocie (wykonawcy czynności). Jest to tzw. szyk prosty – typowy szyk w zdaniach oznajmujących. Struktura przypomina szyk zdania w języku polskim:
| podmiot (wykonawca czynności) + orzeczenie (czasownik) + dopełnienie (reszta zdania) |
Zobacz na przykłady:
| |
|---|
| Ik lees een boek. Mijn vriend drinkt koffie. -> Ik lees een boek en mijn vriend drinkt koffie. |
| Czytam książkę. Mój przyjaciel pije kawę. -> Czytam książkę, a mój przyjaciel pije kawę. |
Spójniki, po których występuje szyk prosty to:
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| en | i |
| maar | ale |
| want | ponieważ, bo |
W przeciwieństwie do języka niemieckiego, w języku niderlandzkim przed tymi spójnikami zazwyczaj nie stawia się przecinka, chyba że wymagają tego szczególne zasady interpunkcji (np. bardzo długie zdania).
en – i
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| Ik lees een boek en mijn vriend drinkt koffie. | Czytam książkę, a mój przyjaciel pije kawę. |
| Zij kookt het avondeten en luistert naar muziek. | Ona gotuje obiad i słucha przy tym muzyki. |
| Hij maakt ontbijt en zij dekt de tafel. | On robi śniadanie, a ona nakrywa do stołu. |
maar – ale
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| Ik wil naar het restaurant gaan, maar ik heb geen tijd. | Chciałbym iść do restauracji, ale nie mam czasu. |
| Jij bent vriendelijk, maar soms een beetje verlegen. | Jesteś miły, ale czasami trochę nieśmiały. |
| We willen wandelen, maar het regent. | Chcemy pójść na spacer, ale pada deszcz. |
want – ponieważ, bo
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| We gaan naar huis, want het wordt al donker. | Jedziemy do domu, bo robi się ciemno. |
| Ik kan niet komen, want ik heb veel werk. | Nie mogę przyjść, bo mam dużo pracy. |
| Hij blijft thuis, want hij is ziek. | On zostaje w domu, ponieważ jest chory. |
Jak utworzyć szyk przestawny w języku niderlandzkim, czyli “spójniki przestawne” (daarom, daarna, toch, dus, ander)
W języku niderlandzkim istnieje grupa spójników, która wymaga tzw. szyku przestawnego (inversie). Oznacza to, że czasownik w zdaniu wtórnym staje zaraz po spójniku, a podmiot (czyli osoba wykonująca czynność) przesuwa się za czasownik. Struktura zdania:
| orzeczenie (czasownik) + podmiot (wykonawca czynności) + reszta zdania |
Zobacz na przykład:
| |
|---|
| Het regent hard. We blijven thuis.. -> Het regent hard, daarom blijven we thuis. |
| Mocno pada. Zostajemy w domu. -> Mocno pada, dlatego zostajemy w domu. |
Poniżej znajdziesz najważniejsze niderlandzkie spójniki przestawne oraz przykłady ich użycia.
daarom
| Niderlandzki | Polski |
| Ik ben moe, daarom ga ik vroeg naar bed. | Jestem zmęczony, dlatego idę wcześnie spać. |
| Het is koud, daarom draag ik een jas. | Jest zimno, dlatego noszę kurtkę. |
| Ze heeft honger, daarom maakt ze een lunch. | Ona jest głodna, dlatego robi sobie lunch. |
daarna
| Niderlandzki | Polski |
| Ik eet mijn ontbijt, daarna ga ik naar school. | Jem śniadanie, potem idę do szkoły. |
| We gingen naar het park, daarna hebben we gepicknickt. | Poszliśmy do parku, potem zrobiliśmy piknik. |
| Ze heeft haar werk afgemaakt, daarna las ze een boek. | Skończyła pracę, potem czytała książkę. |
toch
| Niderlandzki | Polski |
| Hij was ziek, toch kwam hij naar school. | Był chory, mimo to przyszedł do szkoły. |
| Het regende, toch gingen we wandelen. | Padało, mimo to poszliśmy na spacer. |
| Ze was moe, toch maakte ze het werk af. | Była zmęczona, mimo to skończyła pracę. |
dus
| Niderlandzki | Polski |
| Het is laat, dus we moeten naar huis gaan. | Jest późno, więc musimy iść do domu. |
| Ze is jarig, dus we kopen een cadeau voor haar. | Ma urodziny, więc kupujemy jej prezent. |
| Het sneeuwt, dus we blijven binnen. | Pada śnieg, więc zostajemy w domu. |
anders
| Niderlandzki | Polski |
| Werk harder, anders haal je het examen niet. | Pracuj mocniej, w przeciwnym razie nie zdasz egzaminu. |
| Ga naar bed, anders ben je morgen moe. | Idź spać, w przeciwnym razie będziesz zmęczony jutro. |
| Wees voorzichtig, anders val je. | Bądź ostrożny, w przeciwnym razie się przewrócisz. |
Spójnik “of” – szczególny przypadek
Spójnik „of” w języku niderlandzkim może na pierwszy rzut oka wydawać się prosty – przecież to po prostu „albo” / „czy”, prawda? Ale w rzeczywistości jest to szczególny przypadek, ponieważ może pełnić dwie różne funkcje, a co za tym idzie – wpływać na szyk zdania w odmienny sposób. Zrozumienie tej różnicy to jeden z kluczy do poprawnego budowania zdań w języku niderlandzkim.
„Of” jako spójnik współrzędny (nevenschikkend voegwoord)
W tej roli „of” działa tak samo jak en (i), maar (ale) czy want (ponieważ). Łączy dwa zdania główne albo dwa człony o równym znaczeniu i nie zmienia szyku zdania – czasownik nadal stoi na drugim miejscu.
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| Ga je naar de film of blijf je thuis? | Idziesz do kina, czy zostajesz w domu? |
| Hij weet niet of hij komt of thuisblijft. | On nie wie, czy przyjdzie, czy zostanie w domu. |
W tych przypadkach „of” zachowuje się neutralnie, nie wymusza zmiany szyku – czasowniki stoją jak w zwykłych zdaniach oznajmujących.
„Of” jako spójnik podrzędny (onderschikkend voegwoord)
Tutaj sprawa robi się ciekawsza. Jeśli „of” oznacza „czy” w pytaniu pośrednim, wówczas wprowadza zdanie podrzędne, a to oznacza, że czasownik ląduje na końcu zdania – czyli mamy do czynienia z tzw. szykiem końcowym.
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| Ik weet niet of hij morgen komt. | Nie wiem, czy on jutro przyjdzie. |
| Kun je me zeggen of hij aanwezig zal zijn? | Czy możesz mi powiedzieć, czy on będzie obecny? |
| Ik vraag me af of ze dat echt meende. | Zastanawiam się, czy ona naprawdę to miała na myśli. |
Widzisz różnicę? W tej funkcji „of” działa jak niemieckie „ob” i zmienia szyk zdania, przez co czasownik wędruje na sam koniec zdania podrzędnego.
Jak utworzyć szyk końcowy w języku niderlandzkim, czyli spójniki podrzędne (omdat, dat, als)
Ostatnia grupa to tzw. spójniki podrzędne (onderschikkende voegwoorden), po których czasownik wędruje na koniec zdania. Jest to tzw. szyk końcowy. Spójniki te wprowadzają zdania podrzędne, czyli takie, które dostarczają dodatkowych informacji do zdania głównego.
Struktura takiego zdania wygląda tak:
| podmiot (wykonawca czynności) + dopełnienie (reszta zdania) + orzeczenie (czasownik) |
Dla uczących się języka niderlandzkiego największą trudnością może być zapamiętanie, że odmieniony czasownik zawsze stoi na końcu. Choć na początku może to brzmieć nienaturalnie, z czasem staje się intuicyjne, zwłaszcza gdy uczysz się poprzez gotowe zdania i naturalny kontekst.
| |
|---|
| Ik kan niet naar het werk komen. Ik ben ziek. → Ik kan niet naar het werk komen, omdat ik ziek ben. |
| Nie mogę przyjść do pracy. Jestem chory. -> Nie mogę przyjść do pracy, ponieważ jestem chory. |
Najczęściej spotykane spójniki podrzędne to:
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| omdat | ponieważ, gdyż |
| zodat | żeby, aby |
| dat | że |
| als | jeśli, kiedy |
| hoewel | chociaż, mimo że |
| terwijl | podczas gdy |
| of | czy (w pytaniach pośrednich) |
omdat
| Niderlandzki | Polski |
| Ik blijf thuis, omdat ik moe ben. | Zostaję w domu, ponieważ jestem zmęczony. |
| Hij gaat niet mee, omdat hij ziek is. | On nie idzie, ponieważ jest chory. |
| Ze lacht, omdat ze blij is. | Ona się śmieje, ponieważ jest szczęśliwa. |
zodat
| Niderlandzki | Polski |
| Ik oefen elke dag, zodat ik beter word. | Ćwiczę codziennie, żeby być lepszym. |
| Ze leert hard, zodat ze kan slagen. | Ona uczy się pilnie, aby zdać. |
| We nemen een taxi, zodat we op tijd zijn. | Bierzemy taksówkę, żeby być na czas. |
dat
| Niderlandzki | Polski |
| Ik weet dat hij komt. | Wiem, że on przyjdzie. |
| Ze zegt dat ze het begrijpt. | Ona mówi, że rozumie. |
| Hij hoopt dat alles goed gaat. | On ma nadzieję, że wszystko pójdzie dobrze. |
als
| Niderlandzki | Polski |
| Als het regent, blijven we thuis. | Jeśli będzie padać, zostaniemy w domu. |
| Ik bel je als ik aankom. | Zadzwonię do ciebie, kiedy przyjadę. |
| Als hij tijd heeft, helpt hij me. | Jeśli ma czas, pomaga mi. |
hoewel
| Niderlandzki | Polski |
| Hoewel hij moe is, werkt hij door. | Chociaż jest zmęczony, nadal pracuje. |
| Ze gaat naar buiten, hoewel het regent. | Wychodzi, mimo że pada. |
| Ik blijf kalm, hoewel ik zenuwachtig ben. | Zachowuję spokój, mimo że jestem zdenerwowany. |
terwijl
| Niderlandzki | Polski |
| Hij leest een boek, terwijl hij eet. | Czyta książkę podczas jedzenia. |
| Ik luister naar muziek, terwijl ik werk. | Słucham muzyki podczas pracy. |
| Ze praat, terwijl ze haar haar kamt. | Mówi, czesząc włosy. |
of (w pytaniach pośrednich)
| Niderlandzki | Polski |
| Ik weet niet of hij komt. | Nie wiem, czy on przyjdzie. |
| Vraag hem of hij mee wil gaan. | Zapytaj go, czy chce iść z nami. |
| Weet jij of zij al weg is? | Wiesz, czy ona już wyszła? |
Zastosowanie tych spójników w praktyce pozwoli ci budować bardziej złożone i naturalnie brzmiące wypowiedzi w języku niderlandzkim. Wystarczy zapamiętać, że czasownik zawsze idzie na koniec zdania podrzędnego. W Taalhammerze uczymy się takich struktur przez kontekst i powtarzanie gotowych zdań, dzięki czemu wiedza staje się automatyczna i przydatna w codziennej rozmowie.
Jak używać spójników dwuczłonowych w języku niderlandzkim (ofwel … of, zowel … als, noch … noch)
Na sam koniec zostawiliśmy spójniki, które składają się z dwóch części – tzw. spójniki dwuczłonowe (samengestelde voegwoorden). Są one używane w parach i pozwalają tworzyć bardziej złożone i eleganckie wypowiedzi. Co ważne, obie części muszą wystąpić razem – nie można ich używać osobno. Choć mogą sprawiać nieco więcej trudności na początku, ich znajomość zdecydowanie podnosi poziom językowy.
Poniżej znajdziesz najczęściej używane spójniki dwuczłonowe w języku niderlandzkim oraz przykłady ich użycia:
ofwel … of (albo … albo)
| Niderlandzki | Polski |
|---|---|
| Ofwel kom je morgen, of je blijft thuis. | Albo przyjdziesz jutro, albo zostaniesz w domu. |
| Ofwel koken we samen, of we bestellen iets. | Albo gotujemy razem, albo zamawiamy coś. |
| Ofwel ik neem de trein, of ik rijd met de auto. | Albo pojadę pociągiem, albo samochodem. |
zowel … als (zarówno … jak i)
| Niderlandzki | Polski |
| Zowel kinderen als volwassenen vonden de film leuk. | Zarówno dzieci, jak i dorośli lubili ten film. |
| Hij spreekt zowel Nederlands als Engels. | On mówi zarówno po niderlandzku, jak i po angielsku. |
| Zowel Anna als Peter hebben het project gepresenteerd. | Zarówno Anna, jak i Peter zaprezentowali projekt. |
noch … noch (ani … ani)
| Niderlandzki | Polski |
| Hij wil noch werken, noch studeren. | On nie chce ani pracować, ani studiować. |
| Noch mijn broer, noch mijn zus komen vanavond. | Ani mój brat, ani siostra nie przychodzą dziś wieczorem. |
| We hebben noch tijd, noch geld voor een vakantie. | Nie mamy ani czasu, ani pieniędzy na wakacje. |
Spójniki dwuczłonowe mogą sprawiać trudność szczególnie dlatego, że wymagają zapamiętania dwóch powiązanych elementów. Jednak kiedy opanujesz ich strukturę, staną się doskonałym narzędziem do budowania logicznych i eleganckich zdań. Co więcej, są one często wykorzystywane w mowie formalnej oraz w języku pisanym – znajomość ich może więc bardzo się przydać na egzaminach czy w pracy.
👉 W Taalhammerze zachęcamy, aby uczyć się ich poprzez gotowe, kontekstowe zdania. Dzięki temu nie tylko szybciej je zapamiętasz, ale też nauczysz się ich poprawnego stosowania w codziennej komunikacji.
Opanuj spójniki w języku niderlandzkim z Taalhammerem!
Poznałeś już wszystkie najważniejsze informacje na temat spójników. Jeśli masz dodatkowe pytania zawsze możesz skontaktować się z nami lub zostawić komentarz. Skorzystaj również z naszej aplikacji Taalhammer, gdzie czeka na ciebie wiele dodatkowych materiałów. Pamiętaj, że praktyka czyni mistrza – im więcej będziesz ćwiczyć, tym łatwiej będzie ci stosować spójniki i odpowiedni szyk w różnych sytuacjach. Powodzenia w dalszej nauce!
Related Posts
Rodzajniki w języku niderlandzkim: określone, nieokreślone i zerowe
Czasy przeszłe w języku niderlandzkim: Perfectum, Imperfectum i Plusquamperfectum. Wytłumaczenie i przykłady.
Jak używać czasowników rozdzielnie złożonych w języku niderlandzkim. (scheidbare werkwoorden).
Jak skutecznie uczyć się języka niderlandzkiego
Ile czasu potrzeba, aby nauczyć się języka niderlandzkiego? I jak to przyspieszyć?
