Rodzajniki niemieckie: określone, nieokreślone i zerowe

Rodzajniki niemieckie przez długi czas były dla mnie problematycznym zagadnieniem. Będąc w gimnazjum zawsze złościłam się, gdy dostawałam niższe oceny za różne prace pisemne przez użycie niewłaściwych rodzajników. Wydawały mi się one niepotrzebne i zbyt skomplikowane, żeby w ogóle spróbować je zrozumieć. Nie wiedziałam wtedy jeszcze, że z czasem pokocham język niemiecki i jego zawiłości gramatyczne, w tym rodzajniki niemieckie.

Gdy zaczęłam studiować filologię niemiecką poznałam świetnego profesora, który tak bardzo nie mógł znieść błędów związanych z rodzajnikami, że poświęcił dwa wykłady na wytłumaczenie ich. Poznałam wtedy “sekret”, o którym nie słyszałam nigdy wcześniej, a który tak bardzo uprościłby moje początki nauki niemieckiego! Dzięki niemu, nawet jeśli nie znam rodzajnika jakiegoś słowa jestem w stanie zgadnąć go z 99% skutecznością. Podzielę się nim z tobą w dalszej części tego artykułu. Zapraszam do czytania!

Table of Contents

Czym są rodzajniki w języku niemieckim?
Rodzajniki określone: der, die, das
Rodzajniki nieokreślone: ein, eine
Rodzajnik zerowy
Der, die czy das? – sprawdzony sposób na naukę rodzajników
Jak aplikacja Taalhammer pomoże ci w nauce rodzajników?

Czym są rodzajniki w języku niemieckim?

Język niemiecki jest znany z tego, że występują w nim rodzajniki. Dzięki rodzajnikom możemy określić rodzaj gramatyczny rzeczowników. Dla osób, których językiem ojczystym jest język polski rodzajniki to trudna koncepcja, ponieważ w języku polskim one w ogóle nie istnieją. Trudno jest więc zrozumieć coś czego w naszym języku nie ma. W języku polskim od razu możemy określić rodzaj po rzeczowniku t.j. “łąka” jest rodzaju żeńskiego, a “las” rodzaju męskiego. W języku niemieckim informację o rodzaju rzeczownika przekazują właśnie rodzajniki. Oto one:

Polski
	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki	liczba mnoga
rodzajnik określony	der	die	das	die
rodzajnik nieokreślony	ein	eine	ein	–

Musisz również wiedzieć, że rodzaj gramatyczny jest pojęciem, które funkcjonuje tylko w obrębie języka. Nie porównuj więc rodzaju gramatycznego rzeczowników w języku polskim z tymi w języku niemieckim, np. “jabłko” jest rodzaju nijakiego, a “der Apfel” jest rodzaju męskiego. Najlepszym sposobem na nauczenie się właściwego rodzajnika jest zapamiętywanie każdego rzeczownika od razu z jego rodzajnikiem. Choć wiadomo, łatwo to powiedzieć, a trudniej zrobić. Dlatego, w dalszej części artykułu, przedstawię ci parę sposobów ułatwiających naukę rodzajników.

Wskazówka: Jeśli podczas rozmowy nie znasz właściwego rodzajnika, nie przejmuj się i powiedz którykolwiek z nich. Pamiętaj, że najważniejsza jest komunikacja, a nie poprawność językowa.

Rodzajniki określone: der, die, das

W języku niemieckim wyróżniamy trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki. Prawie każdy rzeczownik musi być poprzedzony rodzajnikiem, dlatego mów der Mann (a nie Mann) i das Auto (a nie Auto).

Niemiecki	Polski
der	rodzaj męski
die	rodzaj żeński
das	rodzaj nijaki

Rodzajniki służą do określania rzeczownika, ale nie daj się zmylić – nie mają nic wspólnego z faktyczną płcią. Świetnie obrazuje to przykład: das Mädchen (dziewczyna), słowo które jest rodzaju nijakiego.

Rodzajników określonych używaj gdy mówisz o konkretnych rzeczownikach, o których już wcześniej były wspomniałeś lub są znane zarówno tobie, jak i słuchaczowi. Czasami, zależnie od kontekstu, możesz tłumaczyć je jako “ten”, “ta”, “to”. Oto kilka przykładów:

Niemiecki	Polski
Der Hund bellt.	Pies szczeka. – W tym przypadku zakładasz, że osoba, z którą rozmawiasz wie, o jakim konkretnym psie mówicie.
Die Blumen sind schön.	Te kwiaty są piękne. – Mówisz o pewnych konkretnych kwiatach, które były już wspomniane lub są oczywiste z kontekstu.
Die Sonne scheint.	Słońce świeci. – Jest tylko jedno słońce na świecie, dlatego użyj rodzajnika określonego.

W Taalhammerze przeprowadziliśmy badanie, podczas którego za pomocą metod statystycznych udało nam się dojść do następującego wniosku: język niemiecki jest w przeważającej mierze żeński. Jeśli spojrzeć na wszystkie rzeczowniki w słowniku ortograficznym, którym towarzyszy tylko jeden rodzajnik, 46% z nich wymaga rodzaju żeńskiego die. To o 12% więcej niż rzeczowników z rodzajem męskim”. W tym artykule potwierdza to wydawnictwo Duden, które jest wiarygodnym autorytetem we wszystkich kwestiach związanych z językiem niemieckim. Możemy więc stwierdzić, że jeśli nie wiesz którego rodzajnika użyć – wybierz die. Jest prawie 50% szans, że trafisz!

Rodzajniki nieokreślone: ein, eine

W języku niemieckim masz do wyboru dwa rodzajniki nieokreślone: ein (dla rzeczowników w rodzaju męskim i nijakim) i eine (dla rzeczowników w rodzaju żeńskim). Jest więc o wiele prościej, niż z rodzajnikami określonymi.

Niemiecki	Polski
ein	rodzaj męski i nijaki
eine	rodzaj żeński

Używasz ich w dwóch przypadkach:

gdy mówisz o czymś, co nie jest jasno określone, np. Ich will ein Auto. (Chcę samochód), nie oznacza konkretnego samochodu, lecz obojętnie jaki samochód.
gdy wspominasz coś po raz pierwszy, np. Er hat ein Auto. Das Auto ist teuer. (On ma samochód. Ten samochód jest drogi.)

Niemiecki	Polski
Ich werde eine neue Sprache lernen.	Nauczę się nowego języka. – Nie wiesz jeszcze jakiego. Ten język, którego się nauczysz jest “jednym z wielu”
Ich möchte eine Pizza essen.	Chciałabym zjeść pizzę. – Nie wiesz jaką pizzę. Nie chodzi tutaj o żadną konkretną.
Das ist ein guter Freund. Der Freund hat ein Buch.	To jest dobry przyjaciel. Ten przyjaciel ma książkę. – Gdy mówisz o czymś po raz pierwszy użyj rodzajnika nieokreślonego. Później, gdy twój rozmówca wie już, o jakiego przyjaciela ci chodzi użyj rodzajnika określonego.

Uwaga! Rodzajniki nieokreślone występują tylko w liczbie pojedynczej, dlatego nie używaj ich nigdy w liczbie mnogiej. W tym przypadku, rzeczowniki w liczbie mnogiej występują bez żadnego rodzajnika. Zobacz na przykładzie słowa “książki”:

Gdy chodzi ci o książki ogólnie, powiesz Er hat Bücher. Jeżeli natomiast chodzi ci o konkretne książki (np. te o których przed chwilą mówiłeś), użyjesz rodzajnika określonego, np. Er hat die Bücher. Po polsku w obydwu przypadkach powiesz “On ma książki”.

Niemiecki	Polski
Kauf Äpfel!	Kup jabłka!
Ich möchte Hunde haben.	Chcę mieć psy.
Er hat viele Bücher.	On ma dużo książek.

Rodzajniki niemieckie: określone, nieokreślone i zerowe — Er hat viele Bücher.

Rodzajnik zerowy

Dobra wiadomość! W niektórych sytuacjach nie musisz używać żadnych rodzajników. Masz wtedy do czynienia z tzw. “rodzajnikiem zerowym”. Rodzajnik zerowy występuje:

przed nazwami miast i większości państw,
przed nazwami materiałów,
przed nazwami zawodów,
przed nazwami narodowości,
przed pojęciami abstrakcyjnymi i określającymi uczucia,
jeśli określamy ilość, wagę, miarę oraz po liczebnikach głównych,
po wyrazach viel (dużo), wenig (mało) i etwas (trochę),
w niektórych utrwalonych powiedzeniach.

W zapamiętaniu tych zasad pomoże ci nauka przykładowych zdań. Zamieściłam je w tabelce poniżej, ale znajdziesz je również w naszej aplikacji, gdzie za pomocą zaawansowanego systemu powtórek nauczysz się ich w krótkim czasie i bez zbędnego wysiłku.

Niemiecki	Polski
Ich lebe in Deutschland.	Mieszkam w Niemczech.
Die Frau ist aus Polen.	Ta pani pochodzi z Polski.
Der Pullover ist aus Wolle.	Ten sweter jest z wełny.
Ich bin Kellner. Ich bin Pole.	Jestem kelnerem. Jestem Polakiem.
Ihr Pullover ist aus Baumwolle und jener Pullover ist aus Wolle.	Jej sweter jest z bawełny, a tamten jest z wełny.
Später möchte er Lehrer werden.	Później chce zostać nauczycielem.
Ich habe viel Arbeit in dieser Woche.	Mam dużo pracy w tym tygodniu.
Das Kind möchte etwas Wasser trinken.	To dziecko chciałoby wypić trochę wody.
Ich habe heute wenig Zeit für meine Hobbys.	Dziś mam mało czasu na moje hobby.
Sein ständiger Ärger beeinflusst seine Gesundheit negativ.	Jego ciągły gniew negatywnie wpływa na jego zdrowie.
Ich habe zwei Hunde.	Mam dwa psy.
Ich habe drei Äpfel gekauft.	Kupiłem trzy jabłka.
Das Paket wiegt fünf Kilogramm.	Paczka waży pięć kilogramów.
“Kommt Zeit, kommt Rat.”	“Przyjdzie czas, przyjdzie rada.”

Der, die czy das? – sprawdzony sposób na naukę rodzajników

Znasz powiedzenie ‘Jakby nie to der, die, das, to by były Niemcy z nas’. Dla wielu uczących się języka niemieckiego rodzajniki są prawdziwą zmorą, głównie dlatego, że nie występują w ogóle w języku polskim. Istnieje jednak kilka prostych reguł, które pozwolą Ci rozpoznać, jaki rodzajnik użyć przy jakim rzeczowniku.

Jak aplikacja Taalhammer pomoże ci w nauce rodzajników?

Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu rodzajniki nie są już dla ciebie wielką niewiadomą. Poznałeś już całą wiedzę w teorii, więc teraz czas na praktykę! Aby “poczuć język” i nabrać wprawy w posługiwaniu się rodzajnikami potrzeba trochę czasu i pracy. Skorzystaj z naszego kursu języka niemieckiego, aby ułatwić sobie to zadanie. Znajdziesz w niej przykładowe zestawy do nauki i powtórki przygotowane specjalnie dla ciebie. Zapomnij o nudnym powtarzaniu i zaufaj naszemu algorytmowi opartemu na metodzie Spaced Repetition. Jest to bardzo skuteczny sposób na to, aby informacje zapisały się w naszej pamięci długotrwałej. Przekonaj się sam i rozpraw się z rodzajnikami raz na zawsze!