Penfield i Roberts wprowadzili hipotezę okresu krytycznego (ang. critical period hypothesis – CPH) w 1959 roku. Teoria ta głosi, że pierwsze lata życia to czas, w którym język rozwija się łatwo, a po którym przyswajanie języka jest znacznie trudniejsze i ostatecznie mniej skuteczne.
Dokładny wiek jest przedmiotem dyskusji, ale szacuje się, że jest to między 5 rokiem życia a okresem dojrzewania.
Pomysł ten wywodzi się z biologii, ponieważ podobne zjawiska znane są np. u ptaków czy kotów. Ptaki nigdy nie nauczą się śpiewu, a kocięta nie rozwiną wrażliwości na światło, jeśli nie nauczą się tego przed osiągnięciem określonego wieku.
Znane są przypadki dzieci, które nigdy nie rozwinęły języka:
- Victor z Aveyron to chłopiec wychowany przez wilki (tak, to prawdziwa historia). Został znaleziony przez ludzi, gdy miał dziewięć lat, jednak próby jego socjalizacji nie powiodły się. Chłopiec nigdy nie nauczył się ludzkiego języka.
- Genie Wiley przez większość swojego dzieciństwa była maltretowana przez ojca, który przykuł ją do toalety i trzymał zamkniętą w pokoju bez kontaktu ze światem zewnętrznym. Dziewczynce zabroniono mówić. Kiedy została odnaleziona, odkryto, że może uczyć się nowych słów. Chociaż jej słownictwo rozwijało się dość szybko, miała duże trudności z łączeniem słów i nie rozumiała gramatyki.
CPH nie oznacza, że nie można uczyć się języka w starszym wieku. Istnieje wiele dowodów na to, że osoby starsze uczą się nowych języków po 50 roku życia. CPH mówi, że z wiekiem będzie to coraz trudniejsze.
