Pierwszy raz naprawdę zakochałam się w języku włoskim, kiedy próbowałam zamówić pizzę w małej trattorii w Umbrii. Starszy kelner spojrzał na mnie z uśmiechem i powiedział z akcentem, którego nie znałam z podręczników: „Che vuoi, bella?”. Miałam ochotę odpowiedzieć coś równie czarującego, ale w głowie kotłowały się tylko słówka z lekcji: pizza, acqua, grazie. Dopiero wtedy dotarło do mnie, że język włoski, którego uczymy się w szkole, to często tylko wierzchołek góry lodowej. Za tym melodyjnym językiem kryje się tysiącletnia historia, pełna dialektów, poezji, polityki i… pizzy. Jak więc powstał język włoski?
Od łaciny do włoskiego – droga przez wieki
Język włoski wywodzi się z łaciny ludowej (Vulgaris), czyli wersji mówionej łaciny używanej przez zwykłych obywateli Imperium Rzymskiego. Nie była to elegancka łacina Cycerona, ale bardziej potoczna forma, żywa, zmieniająca się w zależności od regionu.
Kiedy Cesarstwo Rzymskie upadło w 476 r., Włochy podzieliły się na wiele królestw i księstw. Ludność rozproszona w różnych częściach Półwyspu Apenińskiego zaczęła mówić w różnych dialektach romańskich, które z czasem przekształcały się w coraz bardziej odrębne formy języka. To z tych dialektów, jak z barwnych kawałków mozaiki, narodził się współczesny włoski.
Dante i narodziny włoskiego literackiego
Za „ojca języka włoskiego” uznaje się Dantego Alighieri, autora „Boskiej Komedii”. Dante pisał nie po łacinie – jak przystało na uczonego jego epoki – lecz w dialekcie toskańskim, którym posługiwano się we Florencji. Dlaczego to takie ważne? Bo jego dzieło czytano w całych Włoszech i uważano za wzorzec pięknego i zrozumiałego języka. Kliknij w link, żeby przeczytać “Boską Komedię” po polsku.
Dante nie był sam. Francesco Petrarca i Giovanni Boccaccio również pisali po toskańsku. Ich popularność sprawiła, że właśnie ten dialekt stał się podstawą przyszłego języka ogólnonarodowego.
Jedna Italia, wiele języków
Przez setki lat włoskiego nie było w ustach Włochów, a przynajmniej nie wszystkich. Większość ludzi mówiła w lokalnych dialektach, a język literacki – wzorowany na florenckim – pozostawał elitarny. To zmieniło się dopiero w XIX wieku, kiedy Włochy po raz pierwszy zjednoczyły się w jedno państwo (1861 r.).
Wtedy rządzący musieli odpowiedzieć na pytanie: jakim językiem mówić do obywateli? Wybrano język oparty na florenckim, ponieważ był już obecny w literaturze, uważany za elegancki i zrozumiały. Problem polegał na tym, że… znał go niewielki procent populacji. Reszta mówiła dialektami: neapolitańskim, sycylijskim, weneckim, piemonckim, sardyńskim i wieloma innymi. Kliknij w link, żeby poznać różne potoczne i dialektalne zwroty, którymi posługują się Włoski na co dzień.
Szkoła, radio i telewizja – jak Włosi naprawdę zaczęli mówić po włosku
Prawdziwa popularyzacja języka włoskiego nastąpiła w XX wieku dzięki szkolnictwu obowiązkowemu (wprowadzanemu stopniowo od 1877 r.), a potem dzięki radiu i telewizji.
W latach 50. XX wieku RAI, włoska telewizja państwowa, zaczęła nadawać programy po włosku. Włoszki i Włosi zaczęli słuchać tego samego języka niezależnie od regionu. I tak, krok po kroku, włoski stał się naprawdę wspólnym językiem kraju. Na przykładzie Włochów, zauważ w jakim stopniu słuchanie wspomaga naukę języka. Jeśli chcesz uczyć się włoskiego w ten sposób, spójrz na artykuł o tym jak nauczyć się języka oglądając filmy i seriale.
Dialekty nie zniknęły!
Co ciekawe, dialekty wcale nie zniknęły – są używane równolegle z włoskim literackim. Włosi często mówią w dialekcie z rodziną lub przyjaciółmi, a przechodzą na standardowy włoski w urzędzie, w szkole lub w pracy.
W niektórych regionach, np. na Sycylii czy w Wenecji Euganejskiej, dialekty są tak silne, że dla obcokrajowca mogą brzmieć jak osobne języki!
Zobacz też artykuł: Czy włoski jest trudny?
Język włoski dziś – żywy i ekspresyjny
Dziś język włoski to język pełen gestów, ekspresji i melodii. Mówi nim ponad 60 milionów ludzi we Włoszech, ale także społeczności włoskie w Szwajcarii, USA, Argentynie, Kanadzie czy Australii.
Znajomość włoskiego otwiera drzwi do literatury, muzyki, kuchni, mody i – po prostu – do pięknego sposobu wyrażania siebie. Jeśli jeszcze nie jesteś przekonany, przeczytaj artykuł o tym dlaczego warto uczyć się języka włoskiego.
Jak nauczyć się języka włoskiego?
Najskuteczniejszym sposobem nauki języka włoskiego jest zanurzenie się w żywym języku – nie tylko tym podręcznikowym, ale prawdziwym, codziennym. Słuchaj, powtarzaj, mów. Najlepiej ucz się całymi zdaniami, w kontekście – tak jak robią to użytkownicy Taalhammera. Dzięki inteligentnym powtórkom i zdaniom, które opisują Twoje życie, nauka staje się bardziej naturalna i skuteczna.
Related Posts
Participio Passato – Jak używać imiesłowu przeszłego w języku włoskim?
Participio presente w języku włoskim – jak działa i kiedy go używać?
Imperfetto w języku włoskim – jak mówić o przeszłości pełnej detali i wspomnień?
Kiedy używać condizionale w języku włoskim? – tryb warunkowy, który musisz poznać!
Jak mówić o przeszłości po włosku? Passato prossimo – najważniejszy czas przeszły w języku włoskim
