Najtrudniejsze zagadnienia gramatyki języka niderlandzkiego

Od jakiś pięciu lat mieszkam we Wrocławiu. Zdecydowałam się na to miasto, ponieważ nie było tak daleko od mojego domu rodzinnego i miało kierunki studiów, które mnie interesowały. Przyznam się jednak, że od samego początku mnie ujęło i wiedziałam, że zostanę tu na dłużej. Prócz samego miasta, byłam pod wrażeniem ludzi, ich różnorodności oraz tym, jak bardzo są otwarci. Poza tym, zjeżdża tu bardzo dużo turystów z zachodu, w tym także z Holandii.

Pewnego razu, gdy wyszłam ze znajomymi na miasto, zawitaliśmy do nowego baru, który znajdował się na Rynku. Nie był to duży lokal, dlatego nie było trudno usłyszeć rozmowy osób siedzących obok. Naszą uwagę jednak przykuła grupa chłopaków, którzy posługiwali się językiem niderlandzkim.

Jako że uczymy się tego języka, zareagowaliśmy bardzo entuzjastycznie i zdecydowaliśmy się zagadać do nich.

Byli bardzo chętni na rozmowę, przesiedzieliśmy razem dobre dwie godziny, jednak był mały problem. Gdy usłyszeli, że uczymy się niderlandzkiego, przeszli z angielskiego na swój rodowity język i oczekiwali tego też od nas. Jednak nasze umiejętności językowe nie były nawet w połowie tak dobre jak ich, przez co trudniej było nam rozmawiać i zdecydowanie mniej swobodnie. Przez stres i późną porę było ciężko stworzyć prawidłowo gramatycznie zdanie, dlatego przeszliśmy z powrotem na angielski.

Rzadko ma się taką okazję, aby sprawdzić swoje umiejętności językowe z osobą, która zna ten język od urodzenia. Barierą w tej sytuacji jednak była nasza słaba znajomość języka, która przed stres jeszcze bardziej była widoczna.

Gdy uczymy się języka, gramatyka (niestety) jest tego nieodłączną częścią. Nawet jeżeli znamy sporo słówek, bez umiejętności prawidłowego łączenia ich nie stworzymy zdania. Jednak nie musisz się martwić na zapas, że będzie to cała masa reguł, które ciężko będzie Ci zapamiętać.

Gramatyka języka niderlandzkiego jest bardzo podobna do gramatyki bardziej powszechnych języków obcych, takich jak angielski czy niemiecki. Cała ta trójka ma podobne rodzaje, struktury gramatyczne, a do tego niderlandzki ma dużo zapożyczeń z tych dwóch języków.

Nie daj się jednak odstraszyć. Gramatyka języka niderlandzkiego jest o wiele łatwiejsza niż ta języka polskiego czy angielskiego. Szczególnie na początku nie należy się nią bardzo przejmować, gdyż żadna ze struktur nie prowadzi do problemów ze zrozumieniem.

W tym artykule przedstawię najtrudniejsze zagadnienia z gramatyki niderlandzkiej, a na końcu podpowiem Ci sposób, w jaki łatwo się tego wszystkiego nauczyć (bez wkuwania regułek gramatycznych).

Table of Contents

Koniunkcja czasowników
Rodzajniki
Szyk zdania
Czasowniki rozdzielnie złożone
Przymiotniki
W jaki sposób się tego wszystkiego nauczyć?

Koniunkcja czasowników

Czasownik to najważniejsza część języka. Zdanie, aby było zdaniem, musi zawierać czasownik. Zdanie bez czasownika nie jest zdaniem. Właściwie czasownik sam w sobie może być zdaniem, na przykład: „Śpiewaj!” albo „Zatrzymaj!”.

Koniugacja czasownika to sposób, w jaki zmienia się czasownik, gdy używamy go w różnych zdaniach. W językoznawstwie mówimy o jego odmianie poprzez tryby, czasy, osoby, liczby, strony oraz inne kategorie gramatyczne.

Najważniejsze i najczęściej używane (w tym czasowniki “mieć” i “być”) czasowniki są bardzo nieregularne, dlatego jedyny sposób, aby się z nimi oswoić, to wykuć wszystkie formy na pamięć. Czy to jest zła wiadomość?

Czytaj dalej.

Dla szczegółów zapraszamy do przeczytania artykułu “Koniugacja czasowników niderlandzkich”. Znajdziesz w nim więcej przykładów oraz szczegółowe wyjaśnienia, dzięki którym łatwiej Ci będzie to wszystko pojąć.

Rodzajniki

W języku niderlandzkim każdy rzeczownik musi być poprzedzony “rodzajnikiem”, które określają gramatyczna płeć rzeczownika. Mamy dwa rodzajniki określone – “de” i “het”, oraz jeden nieokreślony – een. “De” używamy do rodzaju męskiego i żeńskiego, a do rodzaju nijakiego “het”, np:

het boek – książka
de man – mężczyzna
de vrouw – kobieta

W języku angielskim używamy rodzajników, ale występuje tylko jeden określony “the” i jeden nieokreślony “a” (oraz jego wariacja “an”):.

Rodzajniki są bardzo problematyczne dla Polaków, ponieważ w języku polskim nie ma rodzajników. Nauczenie się, kiedy należy użyć rodzajnika określonego, a kiedy określonego, trwa latami.

Rodzajników nie powinniśmy mylić także z rodzajami gramatycznymi w języku polskim, ponieważ się ze sobą nie pokrywają, np: “het land” (po polsku “kraj” rodzaj męski) albo “het boek” (“książka” czyli rodzaj żeński). Dlatego jedyny sposób, to wykucie na pamięć rzeczowników razem z rodzajnikiem.

Istnieje wiele reguł i szczegółów. Jeżeli Cię interesuje ten temat, zapraszamy do przeczytania artykułu “Kiedy używać rodzajników „De” i „Het” w języku niderlandzkim”.

Szyk zdania

Szyk zdania to układ wyrazów w zdaniu oraz ich kolejność.

Zwykle zdania (czyli tzw. zdania pojedyncze) mają szyk prosty i budujemy je tak samo jak w języku polskim, gdzie czasownik (czyli orzeczenie) występuje bezpośrednio po wykonawcy czynności (czyli podmiocie). Np.

Niderlandzki	Polski
Hij is jong.	On jest młody.
Ik heb honger.	Ja jestem głodna.
Ze vindt me leuk.	Ona mnie lubi.

O wiele więcej problematyczne są zdania złożone, szczególnie te połączone spójnikami takimi jak “omdat” (ponieważ), “dat” (że), “hoewel” (chociaż), “als” (jeżeli) itp. (jest ich sporo).

W zdaniach tego typu czasowniki (albo czasowniki) ląduje na końcu zdania, np:

Niderlandzki	Polski
Hoewel hij jong is, is hij erg rijk	Choć jest młody, jest bardzo bogaty
Ik eet een appel, omdat ik honger heb.	Jem jabłko, bo jestem głodny.
Ik weet dat ze me leuk vindt.	Wiem, że mnie lubi.

Automatyzacja tej reguły trwa bardzo długo i nawet osoby mieszkające wiele lat w Holandii w dalszym ciągu stawiają czasownik bezpośrednio po podmiocie. Z jednej strony nie ma tym się co przejmować, bo takie zdanie, pomimo tego że nie jest “gramatyczne”, jest w pełni zrozumiałe.

Z drugiej strony jednak chcielibyśmy mówić poprawnie gramatycznie. I tu okazuje się, że najlepszym sposobem nie jest wkuwanie regułek gramatycznych, ale zapamiętywanie całych przykładowych zdań, na przykład takich, jak powyżej. Okazuje się, że po nauczeniu kilkunastu zdań reprezentujących dane zagadnienie gramatyczne, nasz mózg jest w stanie wytworzyć sam regułę, tak że częściej niż rzadziej użyjemy jej w konwersacji bez jej świadomej znajomości. Dokładnie tak, jak w naszym języku ojczystym.

Jeśli interesują Cię szczegóły, zapraszamy do przeczytania artykułu “Najlepszym sposobem nauki języka obcego jest nauka za pomocą zdań”

Czasowniki rozdzielnie złożone

Czasowniki rozdzielne to takie, które składają się z dwóch części: przedrostka i czasownika, np.

ankommen (aan + kommen) czyli “przybyć/ przyjechać”
schoonmaken (schoon+maken) czyli “posprzątać”
opgeven (op+geven) czyli “poddać się, zaniechać”

Czasowniki te są problematyczne, ponieważ gdy używamy ich w zdaniach, musimy oddzielić przedrostek od czasownika:

Niderlandzki	Polski
Ze komt om 10 uur aan.	Przyjeżdża o godzinie 10.
Hij maakt zijn woning schoon.	On sprząta swój dom.
Geef nooit op!	Nigdy się nie poddawaj!

Należy pamiętać że, analogicznie do języka polskiego, znaczenie tych czasowników nie wynika ze znaczenia zawartego w nim czasownika, np. “geven” znaczy “dawać” i nie ma nic wspólnego z “poddać się”.

Przymiotniki

Przymiotnik to wyraz, który nadaje cechy osobom lub rzeczom, np: “groot” (duży), “mooi” (ładny), “rijk” (bogaty), “lang” (długi).

W języku niderlandzkim, gdy używamy przymiotnika przed rzeczownikiem (czyli osobą lub przedmiotem), musimy dodać do przymiotnika końcówkę “e”:

lange boek
grote man
mooie vrouw

Jednak nie zawsze, a wyjątkiem jest bardzo zawistna reguła, które niby brzmi łatwo, ale jest bardzo trudna do użycia, szczególnie w trakcie mówienia. A mianowicie: nie dodajemy końcówki “e” jeśli rzeczownik ma rodzajnik “het” oraz jest użyty po rodzajniku nieokreślonym, np:

de grote man — een grote man (“man” ma rodzajnik “de” więc dodajemy “e”)
het grote boek — een groot boek (“boek” ma rodzajnik “het” więc nie dodajemy “e”).

Reguła ta jest problematyczna z dwóch powodów:

zmiana następuje po rodzajniku nieokreślonym, który jest taki sam dla “de” i “het”
wiedza, które rzeczowniki są “de” a które “het”, to problem sam w sobie

Nasza wskazówka: gdy nie masz pewności, zawsze dodawaj końcówkę “e”! Większość rzeczowników ma rodzajnik “de”, więc masz ca. 75% szans.

W jaki sposób się tego wszystkiego nauczyć?

Gramatyka niderlandzka, jak w każdym innym języku, ma sporo zasad, reguł i wyjątków. Warto znać te zasady aby wiedzieć, dlaczego to zdanie wygląda tak, a nie inaczej. W naszej aplikacji Taalhammer znajdziesz artykuły dotyczące języka niderlandzkiego w bardziej rozbudowanej wersji, niż powyżej.

Jednak to nie wszystko. Aby wyrobić sobie odruch prawidłowego mówienia, najlepiej jest uczyć się na pamięć pełnych zdań. W taki sposób, oprócz tego, że zapamiętujemy całe wyrażenie, utrwalamy sobie układ poszczególnych części mowy oraz w jaki sposób i z czym się łączą.

Aplikacja Taalhammer kładzie właśnie nacisk na uczenie się całymi zdaniami. Na początku uczysz się słów i fraz. Później trenujemy Cię, jak połączyć te słowa w zdania, używając wzorców struktur gramatycznych w różnych wariacjach. Dopiero później prezentujemy krótko regułę gramatyczną w formie referencji. Na sam koniec aplikacja oferuje teksty do słuchania, które zawierają nauczone słowa i zdania.

Nauka w ten sposób przydaje się szczególnie w konwersacji w języku obcym, szczególnie gdy sytuacja staje się stresująca. Pozwoli Ci to na wyciągnięcie z pamięci całego zdania w sposób płynny i pewny. Jeżeli interesują Cię szczegóły uczenia się języka, zapraszamy do artykułu “Najlepszym sposobem nauki języka obcego jest nauka za pomocą zdań”.